ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΤΟΥ ΠΑΝΟΡΜΪΤΟΥ ΣΥΜΗΣ

ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ

ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΤΟΥ ΠΑΝΟΡΜΙΤΟΥ ΣΥΜΗΣ

Έρευνα μελέτη: ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΣΑΡΑΝΤΗΣ

ΜΕΡΟΣ 1^ο

Υπάρχουν πολλές φορές κάποιες λεπτομέρειες, που στον περισσότερο κόσμο περνούν απαρατήρητες.

 Ένα μικρό αντικείμενο, κάποια γράμματα χαραγμένα που δεν φαίνονται εύκολα, ένα κομμάτι πέτρας ή κεραμικού εντοιχισμένα σε κάποια απρόσιτα μέρη ή πάνω από εισόδους, που όμως σε έναν έμπειρο ερευνητή, θα του δώσουν χρήσιμες πληροφορίες και στοιχεία, και πιθανόν να του ανοίξουν καινούργιους δρόμους στην αναζήτηση και την έρευνα.

  Για κάποια τέτοια αντικείμενα θα μιλήσουμε που βρίσκονται στην Ιερά Μονή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ του Πανορμίτη, και είμαστε σίγουροι, ότι περνούν απαρατήρητα, ακόμα και από τους διαμένοντες στο Μοναστήρι.

  Θα ξεκινήσουμε, με ορισμένα ιστορικά στοιχεία για τη Μονή, πριν αναφερθούμε στο θέμα με το οποίο θα καταπιαστούμε.

  Η ύπαρξη της μονής, τοποθετείται σύμφωνα με το Δημοσθένη Χαβιαρά, στον 14^{ο –}  15^ο  αιώνα, ενώ όπως λέει ο ίδιος, υπάρχει χειρόγραφο του 1460 σε πολύ χοντρό χαρτί με παρακλητικό κανόνα των Ταξιαρχών, το οποίο σωζόταν μέχρι το 1862.

  Η πρώτη αναφορά για το μοναστήρι του Πανορμίτη, γίνεται από τον Ρώσο περιηγητή και μοναχό Μπάρσκι, που επισκέφτηκε τη Σύμη  (1723 – 1747), αλλά κατατάσσει τη μονή 5^η κατά σειρά από άποψη σπουδαιότητας, ενώ πρώτο έχει το Μοναστήρι του Μιχαήλη (Μιχαήλ Ρουκουνιώτης).

  Η ανακαίνιση του ναού εκ βάθρων, έγινε το 1783 με αρχιτέκτονα τον Αναστάσιο Καρναβά από τη Ρόδο.

Σχετικά με το όνομα Πανορμίτης - Πάνορμος, και ο Δημοσθένης Χαβιαράς, αλλά και ο Ιωάννης Χατζηφώτης, δίνουν περίπου τις δύο εκδοχές ως προς την ετυμολογία της λέξης, αναφέροντας ότι έχει αρχαία προέλευση. Πάν – ορμος Πάν – ερμος.

  Έχουμε γράψει στο Ετήσιο Συμαϊκό περιοδικό ΑΙΓΛΗ, που ήταν προσφορά της Εφημερίδας μας Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΣΥΜΗΣ, στο τεύχος 21 του έτους 2011, για την εξήγηση της λέξης Πάνορμος , από τη ρίζα της οποίας προέρχεται το Πανορμίτης, ότι δεν έχει καμιά σχέση με τη ρίζα Πανόραμα, όπως κάποιοι διατείνονται.

  Ο Όμηρος, όταν αναφέρεται σε ονομασίες λιμανιών, χρησιμοποιεί επίθετα, τα οποία προσδιορίζουν τη χρησιμότητά τους κυρίως, αλλά και την φυσική τους ιδιαιτερότητα. (Ιστορία των Ελλήνων 1^ος τόμος. Προϊστορικοί χρόνοι. Εκδόσεις Δομή).

Λέει λοιπόν ο Όμηρος, «Πολυβενθής», δηλαδή σε μεγάλο βάθος. «Ένορμος» ασφαλής. «Ναύλοχος», ασφαλής για πλοία. «Αμφίδυμος», με δύο εισόδους. «Κλυτός», δηλαδή ξακουστός, και «Πάνορμος» ασφαλής.

  Πιστεύουμε λοιπόν, ότι αυτή η ετυμολογική εξήγηση είναι κατά πάσα πιθανότητα η πιο ορθή, δικαιολογώντας την από αρχαιοτάτων χρόνων ασφαλή χρησιμότητα του λιμανιού του Πανορμίτη.

                                    

                                     

ΜΕΡΟΣ 2^ο

  Τώρα, με το αν προϋπήρχε προχριστιανικός ναός στη συγκεκριμένη θέση, όσοι έχουν γράψει για το Μοναστήρι, δεν έχουν την ίδια άποψη.

  Ο Μιχαήλ Σκευοφύλακας στο βιβλίο του «Ο Πανορμίτης και η περιώνυμη μονή του», που εκδόθηκε το 1961, υποστηρίζει ότι υπήρχε παλαιότερα ναός του Ποσειδώνος, επικαλούμενος τα γραφόμενα στη «Συμαϊδα» του Κωνσταντίνου Σιμωνίδη.

  Είναι γνωστό όμως, ότι δεν μπορούμε να πάρουμε σοβαρά υπόψη μας αυτή την εκδοχή, γιατί στερούνται επιστημονικής βάσης και τεκμηρίωσης,  και οι αναφορές σε κάποιους αόριστους κώδικες και ανύπαρκτους συγγραφείς, μάλλον δεν έχουν σοβαρά ερείσματα.

  Ο Ιωάννης Μ. Χατζηφώτης, στο βιβλίο του «Τα κάστρα της Ορθοδοξίας» που εκδόθηκε το 1998, λέει πως δεν τεκμηριώνεται από αρχαιολογικά ευρήματα ή αρχαίες πηγές, πως εκεί υπήρχε αρχαίος ναός.

  Μάλιστα λέει πως, δύο επιγραφές που βρίσκονται πάνω σε δύο κολώνες που είναι εντοιχισμένες στο Καθολικό της μονής είναι Χριστιανικές, και παραθέτει τις επιγραφές, τις οποίες είχε δημοσιεύσει πρώτα και συμπληρώσει τα κενά γράμματα ο Δημοσθένης Χαβιαράς, και τις είχε παρουσιάσει μαζί με άλλες στα «Βυζαντινά Χρονικά» της Πετρουπόλεως τομ. ΧΙΧ (1912) 6 147 - 170.  Από αυτές τις επιγραφές λένε κάποιοι, (Ι.Μ.Χατζηφώτης), ότι συμπεραίνει ο  Χαβιαράς ότι ο Χριστιανισμός ήρθε τον 5^ο – 6^ο αιώνα στη Σύμη.

  Η μια επιγραφή λέει: «(Υπ)έρ ευ(χή)ς / (Θε)(ο)δότου (και;) Κυριακού».

  Η δεύτερη γράφει «Εγένε(το ο ναός η (το έργον) επι Ιω(άννου επισκόπου;) / (η)μών (δαπάναις ή επιστατούντων) / Φαύστο(υ) / πιστ(ού).

  Παρατηρούμε, ότι περισσότερες είναι οι λέξεις και τα γράμματα που εννοούνται σ’ αυτό καθ’ αυτό το κείμενο, πράγμα που μας κάνει να υποθέσουμε, ότι επιδέχονται πολλές ερμηνείες πάνω τους. 

  Στο βιβλίο εξ’ άλλου που έγραψε για τον Πανορμίτη ο Δημοσθένης Χαβιαράς, με τίτλο «Περιγραφή Ιστορική και Τοπογραφική της εν Πανόρμω Σύμης Ιεράς Μονής του Ταξιάρχου Μιχαήλ» το 1911, κάνει κάποιες σκέψεις, σχετικά με το τι προϋπήρχε πριν το κτίσιμο του Μοναστηριού.

 Αναφέρει τις πολλές μαρμάρινες κολώνες (κίονες) που υπάρχουν εντοιχισμένες στο ναό, ή υποβαστάζουν τις αψίδες στα ισόγεια των κτιρίων γύρω από αυτόν, ενώ μνημονεύει κάποια πέτρινη κάλπη οστεοδόχο, εντειχισμένη στο πηγάδι του κήπου της Μονής, που φέρει την επιγραφή: ΑΠΟΛΛΟΦΑΝΗΣ ΤΕΛΕΣΤΑ ΒΥ(Β)ΑΣΣΙΟΣ. (Που βρίσκεται σήμερα αυτή δε γνωρίζουμε, γιατί έχουν υποστεί αλλαγές και μετατροπές πολλά σημεία και περιοχές της Μονής).                             

ΜΕΡΟΣ 3^ο

  Είναι γεγονός όπως λέει, ότι δεν υπάρχουν κατάλοιπα αρχαίων κτιρίων ή λείψανα αυτών, ώστε να σχηματίσει κανείς την άποψη, ότι υπήρχε κάτι παλαιότερο. Συμπληρώνει όμως και κάτι άλλο το οποίο είναι ενδιαφέρον. Υπήρχε, λέει, μέχρι τα μέσα στου παρελθόντος αιώνα – και το οποίο αργότερα επικαλύφτηκε – μέρος τείχους, από ωραίους κατεργασμένους ισοδομικούς λίθους.

  Όπως συμπεραίνει δε ο ίδιος, οι καλλιέργειες και τα κτίρια που ανοικοδομήθηκαν στην περιοχή, κάλυψαν και κατέστρεψαν οτιδήποτε υπήρχε παλαιότερα.

  Εμείς θα συμπληρώσουμε πάνω σε αυτά που λέει ο Χαβιαράς, ότι, αν πράγματι υπήρχαν κτίρια εκεί παλαιότερα, πέραν από την καταστροφή και επικάλυψη που υπέστησαν, ίσως κάποια κομμάτια, κρατήθηκαν για να χρησιμοποιηθούν αργότερα στην οικοδόμηση της Μονής.

  Κάποια μάλιστα από αυτά, μπορούμε να υποθέσουμε ότι τα βρίσκουμε σε διάφορα σημεία εντοιχισμένα, ή υποστηρίζοντας  καμάρες και τόξα σε κτιριακές εγκαταστάσεις του Μοναστηριού (κολώνες), ή είναι διακοσμητικά στοιχεία σε επιλεγμένα μέρη.

  Είναι αξιοσημείωτο, ότι οι κολώνες δεν είναι της ίδιας τεχνοτροπίας και του ιδίου υλικού, πράγμα που μας κάνει να συμπεράνουμε, ότι κάποιες είναι φερμένες από αλλού, και ορισμένες προϋπήρχαν εκεί, γιατί δεν είναι και εύκολη η μεταφορά τους, όπως οι δύο κολώνες που βρίσκονται τοποθετημένες στη μικρή πλατεία που λειτουργεί ο φούρνος.

  Βλέπουμε κολώνες που έχουν ίδια κιονόκρανα, άλλες με διαφορετική τεχνική στη λάξευση, κάποιες δείχνουν την προέλευσή τους με Σταυρό από παλαιότερο Χριστιανικό ναό, ενώ κάποια μεμονωμένα κιονόκρανα μας διηγούνται τη δική τους ιστορία.

  Οι παραπλήσιοι οικισμοί που δραστηριοποιούνταν στην αρχαιότητα γύρω από τον Πανορμίτη, όπως του Δαφνιού και της Φανερωμένης, ερείπια των οποίων βλέπουμε μέχρι και σήμερα, είναι πιθανόν να προμήθευσαν ορισμένα αρχιτεκτονικά μέλη που χρησιμοποιήθηκαν επιλεκτικά σε ορισμένα κτίρια και στο ναό.

  Έτσι κάποια αρχιτεκτονικά κομμάτια αρχαίας προέλευσης εντοιχισμένα στα κτίρια της Μονής, από αυτά τα δύο μέρη πρέπει να αναζητήσουμε την καταγωγή τους, ενώ περισσότερο το Δαφνί και λιγότερο η Φανερωμένη (ανάλογα των καιρικών συνθηκών η δεύτερη), χρησιμοποιούσαν το λιμάνι του Πανορμίτη σαν επίνειο για την μεταφορά προϊόντων και αγαθών.

  Να βάλουμε ακόμα εδώ μια παράμετρο, για να πούμε, πως η στάθμη της θάλασσας, τουλάχιστον από τους Ελληνιστικούς χρόνους, έχει ανέβει στο 1.50 – 1.70 μέτρα, άρα το λιμάνι του Πανορμίτη ήταν μικρότερο σε έκταση, και οι όποιες αρχαίες εγκαταστάσεις και κτίρια που υπήρχαν, βρίσκονται κάτω από τη στάθμη της θάλασσας κατά το ήμισυ.

ΜΕΡΟΣ 4^ο

  Να αρχίσουμε λοιπόν την παρουσίαση αρχαίων αντικείμενων και αρχιτεκτονικών μελών που βρήκαν τη θέση τους στο Μοναστήρι, ξεκινώντας, από το φτερωτό πέτρινο λιοντάρι, που βρίσκεται πάνω από την είσοδο του καμπαναριού, δηλώνοντας την Ενετική του προέλευση και προστασία στο νησί.

  Το λιοντάρι για τους Ενετούς είναι ένα σύμβολο, και αντιπροσωπεύει το ζώο που συνοδεύει πάντα στην αναπαράσταση τον Ευαγγελιστή Μάρκο, ο οποίος είναι και ο πολιούχος και προστάτης της Ενετικής δημοκρατίας. 

 Ως συνήθως, στην αριστερή σελίδα του ανοιχτού βιβλίου που κρατά, έχει τις λέξεις η μια κάτω από την άλλη: PAX - TIBI - MAR - CE. και στην δεξιά σελίδα: EVAN - GELIS-TA - MEVS.

  Είναι γνωστό, ότι ο Πρωτοσύγγελος της Μονής του Αρχαγγέλου Μιχαήλ του Ρουκουνιώτη (Μιχαήλη) Ανανίας, επιστρατεύτηκε από τη δημογεροντία Σύμης, σαν ο καταλληλότερος, να διαπραγματευτεί και να πείσει τον στόλαρχο της Ενετικής δημοκρατίας Φραγκίσκο Μοροζίνη, να παράσχει την προστασία της γαληνοτάτης δημοκρατίας στο νησί. Προς τούτο ταξίδεψε μέχρι την Πρέβεζα όπου βρισκόταν τότε ο ναύαρχος, και πέτυχε πράγματι συμφωνία προς όφελος των Συμαίων.

  Έγγραφο που υπάρχει στο Ιστορικό Αρχείο Δωδεκανήσου, επιβεβαιώνει την προστασία της Σύμης από τη Ενετική Δημοκρατία το 1684.

  Από την εποχή λοιπόν εκείνη είναι το φτερωτό πέτρινο λιοντάρι στο καμπαναριό. (Έχουμε αναφερθεί ξανά στο συγκεκριμένο λιοντάρι, για να στηλιτεύσουμε κάποιους, που έγραψαν πάνω με μαύρη μπογιά, τα αρχικά του αρχιμηχανικού που επιστάτησε στην ανέγερσή του, Γεώργιου Χατζησταυριού και τη χρονολογία 1910, ενώ υπάρχει σχετική μπρούτζινη πλακέτα στο δεξιό μέρος ανόδου του καμπαναριού. Το υπενθυμίσαμε και πρόσφατα (2018) όταν υπήρχαν ακόμα οι σκαλωσιές, αλλά εις μάτην.) Η ανέγερση του καμπαναριού ξεκίνησε το 1905, και ολοκληρώθηκε το 1911).

  

Ας δούμε τώρα κάποια άλλα αρχαία «σπαράγματα» εντοιχισμένα σε κάποια σημεία των κτιρίων της μονής, που διαλαλούν την προέλευσή τους, αλλά και δηλώνουν την ιδιότητα και το σκεπτικό αυτών που τα τοποθέτησαν στα συγκεκριμένα σημεία.

  Έξω από τις εισόδους της τραπεζαρίας, υπάρχουν εντοιχισμένα ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά μέλη.

    Ένα ορθογώνιο μάρμαρο μεταξύ των δύο εισόδων εν είδη στήλης, στην κορυφή του οποίου υπάρχει ένα τραπεζοειδές μάρμαρο που έχει ανάγλυφο μέσα ένα κύκλο με βάση, που περισσότερο μοιάζει με απεικόνιση αρχαίου καθρέπτη, και πάνω από εκεί, ένα κιονόκρανο, το οποίο είναι Χριστιανικό, με Σταυρό ανάγλυφο μέσα σε κύκλο, που πλαισιώνεται από κλωνάρια δεξιά αριστερά.

  Το κιονόκρανο είναι από κοκκινωπή πέτρα, και η διάβρωση με τον καιρό, έχει επιφέρει αρκετά τραύματα όχι μόνο στην επιφάνεια, αλλά πολύ βαθύτερα.

ΜΕΡΟΣ 5^ο

  Πιο πάνω από εκεί, στο κέντρο της τοξοειδούς κορνίζας που περικλείει τις δύο εισόδους, βρίσκεται εντοιχισμένο, ένα κομμάτι μαρμάρινης σύνθεσης.

  Παριστάνει έναν αρχαίο πολεμιστή με περικεφαλαία, στην κορυφή της οποίας το μάρμαρο γίνεται στύλος με μήκος μιας πιθαμής, για να συνεχίσει εν είδη κιονόκρανου μια σύνθεση με τρία στρόγγυλα εξογκώματα στο κάτω μέρος, και με δύο ταινίες αντικριστά σπείρας, για να καταλήξει τελικά σε ένα κιονόκρανο Δωρικού τύπου, πολύ μεγαλύτερο σε μέγεθος και όγκο από ότι θα ήταν κανονικά, αν ακολουθούσε την αναλογία του στύλου (κιονίσκου).

  Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε, αν το μεγάλο κιονόκρανο αυτό, είναι συνέχεια της κεφαλής του πολεμιστή, γιατί έχει βαφεί με καφεκόκκινο πλαστικό όλο το πάνω μέρος μετά την περικεφαλαία.

  Το πρόσωπο του πολεμιστή είναι λαξευμένο με μια τεχνική που παραπέμπει σε παλαιότερα χρόνια (κούροι), και έχει ενδιαφέρον πράγματι η απόδοση των ματιών με μια λοξή κλίση, ενώ στις λεπτομέρειες που πρέπει να επισημάνουμε, είναι η απόδοση του μύστακα (μουστάκι), που οι άκρες του στρίβουν προς το μέρος της μύτης.

  Η έκφραση του προσώπου όπως φαίνεται δείχνει έκπληξη - απορία, λόγω του εσωτερικού των ματιών που είναι κύκλος περίπου, και του ανοιχτού στόματος.

  Όλη αυτή η σύνθεση, κοσμούσε κάποιο αρχαίο προ Χριστού κτίσμα, δεν ξέρουμε αν ήταν στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό του, και επειδή τυχαίνει να γνωρίζουμε ότι υπάρχει και δεύτερο κομμάτι παρόμοιο με αυτό, πιθανόν έμπαιναν αντικριστά, ή δεξιά αριστερά από κάποια είσοδο, ή από κάποιο τύμβο ή ταφικό μνημείο πολεμιστή,  εξ ου και η στρατιωτική εμφάνιση (περικεφαλαία).

  Το δεύτερο λοιπόν κομμάτι παρόμοιας σύνθεσης, βρίσκεται πάνω από την άλλη είσοδο του μοναστηριού της Μονής (στην πίσω πόρτα), και έχει παρόμοια χαρακτηριστικά.

  Και εδώ υπάρχει το πρόσωπο του πολεμιστή με την ίδια τεχνική της λάξευσης, και πάνω από την περικεφαλαία, βγαίνει λίγο διαφορετικά το κιονόκρανο, αλλά τα διακοσμητικά μοτίβα που το πλαισιώνουν είναι παρόμοια με το πρώτο που εξετάσαμε.

  Μικρές διαφορές υπάρχουν στο πρόσωπο του πολεμιστή, που εντοπίζονται στα μάτια – αν και έχουν υποστεί φθορά – στις απολήξεις των άκρων του μύστακα και στο στόμα που είναι κλειστό. Οι άκρες του μύστακα δεν καταλήγουν σε στρογγύλεμα σαν άγκιστρα όπως του πρώτου, αλλά είναι οριζόντιες περίπου με κλίση προς τα κάτω.

  Αποτέλεσμα αυτών των διαφορών, είναι  η έκφραση, που δείχνει έκπληξη, αλλά και μια αποφασιστικότητα, λόγω του κλειστού στόματος.

  Η τοποθέτηση των δύο αυτών πολεμιστών έξω από τις εισόδους, σίγουρα εξυπηρετεί κάποιο σκοπό, σύμφωνα με το σκεπτικό αυτού που τους τοποθέτησε.

ΜΕΡΟΣ 6^ο

  Είναι γνωστό, ότι μορφές με φανταστικά ζώα ή ανθρώπους, τοποθετούσαν κατά τον Μεσαίωνα οι κατασκευαστές δημοσίων κτιρίων και ναών στις απολήξεις των υδρορροών, ακολουθώντας παλιά αρχαιοελληνικά πρότυπα.

  Αυτά λοιπόν τα αγάλματα με τις φανταστικές μορφές ζώων ή ανθρώπων, ονομάστηκαν στην Ευρώπη «Γκαργκόϊλ», και είναι ένα συνηθισμένο μοτίβο στους Μεσαιωνικούς καθεδρικούς ναούς, το οποίο επιβίωσε στην αρχιτεκτονική, και σε αρκετά μεταγενέστερα κτίρια.

  Οι πρόγονοι των Γκαργκόϊλ, θεωρούνται οι λεοντοκεφαλές που συναντώνται στην αρχαία Αίγυπτο, καθώς και οι περίτεχνες υδροροές σε αρχαίους Ελληνικούς ναούς, όπως ο ναός του Δία στην αρχαία Ολυμπία.

Ελληνιστικό Γκαργκόϊλ του 1ου αιώνα π.χ. που αναπαριστά κωμικό σκλάβο - μάγειρα από το Αϊ Χανούμ Αφγανιστάν.

  Αυτή τη τεχνική την αφομοίωσαν οι Ρωμαίοι, και την διέδωσαν στην Ευρώπη.

  Η λέξη προέρχεται από τις λατινικές gurguilio, gula, gargula, η ρίζα των οποίων αντιπροσωπεύει το θόρυβο του γάργαρου νερού, ενώ άλλοι το παράγουν από τη Γαλλική λέξη gargouille, που σημαίνει λαιμός ή οισοφάγος.

  Για τη Γαλλική προέλευση του ονόματος, υπάρχει ένας θρύλος στην Καθολική Εκκλησία του Αγίου Ρωμανού στη Ρουέν, σύμφωνα με τον οποίον, ο Άγιος Ρωμανός, που τότε ήταν επίσκοπος την εποχή του βασιλιά Clotaire II της Μεροβίγγειας δυναστείας,  ανέλαβε δράση για έναν φτερωτό δράκο όπως λένε που έβγαζε φωτιές, και κατέστρεφε τις σοδειές και σκότωνε τους χωρικούς, και  τον ονόμαζαν Gargouille.

  Κατάφερε λοιπόν ο Άγιος, με τη βοήθεια ενός κατάδικου να τον αιχμαλωτίσει και να τον φέρει στην πλατεία της πόλης, όπου και τον έριξαν στην πυρά.

  Κάηκε όλο το σώμα του εκτός από το κεφάλι του, το οποίο τοποθετήθηκε στο τοίχο του νεόκτιστου καθεδρικού ναού, για να τρομάζει τα κακά πνεύματα.

Είναι παγκοσμίως γνωστά τα γκαργκόϊλ του καθεδρικού ναού της Παναγίας των Παρισίων, για την πολυμορφία και την άριστη τεχνική κατασκευής τους, αλλά και για τις τερατώδεις μορφές τους. 

Γκαργκόϊλ από την Ευρώπη, και κυρίως από τη Γαλλία και την Παναγία των Παρισίων.

  Από κάποια στιγμή και μετά οι μορφές αυτές, οι οποίες ήταν κεραμικές ή από μάρμαρο ως συνήθως, αποκτούν και μια άλλη διαφορετική ιδιότητα, κυρίως δε τα αγάλματα τα οποία έχουν τερατώδη και αποκρουστική μορφή, παίζουν και το ρόλο της αποτροπής της εισόδου του κακού, οπότε μπαίνουν και σε άλλα κτίρια, και σε επιλεγμένα σημεία κυρίως πάνω από τις εισόδους..

  Μάλιστα, όπως αναφέρει ο Παναγιώτης Καμπάνης, αρχαιολόγος – ιστορικός μουσείου Βυζαντινού πολιτισμού – Μεταδιδακτορικός ερευνητής του Αριστοτέλειου πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, σε μελέτη που έχει κάνει σχετικά με τα γκαργκόϊλ, ο Άγιος Βερνάρδος του Κλερβώ τον 12^ο αιώνα, κατακρίνει τα φανταστικά αυτά τέρατα που βρίσκονταν μπροστά από τις πόρτες των μοναχών.

  Η Μεσαιωνική Πανεπιστημιούπολη της Οξφόρδης, φιλοξενεί τα πιο δημοφιλή Γκαργκόϊλ στην Ευρώπη, που είναι κατά μεγάλο μέρος ανθρωπόμορφα και εξυπηρετούν διακοσμητικούς σκοπούς.

  Και εδώ λοιπόν στη Σύμη στο μοναστήρι του Πανορμίτη, έχουμε δύο ανθρώπινες μορφές, που τοποθετήθηκαν από τον κατασκευαστή των κτιρίων, για τον ίδιο πιστεύουμε λόγο.

  Είναι φρουροί - φύλακες που αποτρέπουν το κακό, σύμφωνα με το σκεπτικό αυτού που τα τοποθέτησε, και σύμφωνα με την επικρατούσα τότε αντίληψη στην Ευρώπη.                                           ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΣΑΡΑΝΤΗΣ