ΣΕΛΙΔΕΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΑΣ- ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΧΟΣ

 

ΣΕΛΙΔΕΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΑΣ

 

Αντώνης Πάχος 

                   Κάτω από το βλέμμα των κατακτητών                            

Το περιστατικό αυτό που θα διηγηθούμε, μας το έκανε γνωστό ο αλησμόνητος φίλος Αναστάσιος Αναστασιάδης, ο οποίος για μένα ήταν κινητή βιβλιοθήκη, και θυμόταν τέτοιες λεπτομέρειες, που σε άφηνε πραγματικά άφωνο. Θυμάμαι να  μου αραδιάζει ονόματα Ιταλών στρατιωτών, όχι αξιωματικών, σε κάποια γεγονότα του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου από τη Σύμη που εξιστορούσε, πράγμα αδιανόητο να τα θυμάται κάποιος ύστερα από τόσα χρόνια, αλλά το έκανε με τόση ευκολία, που νόμιζες ότι διηγείται κάτι από τα σχολικά του χρόνια.

  Όταν λοιπόν η Ιταλία έφερε στρατό στα νησιά – για να έλθουμε στο θέμα μας - στη Σύμη 185 άτομα, έφερε και κάποιους οι οποίοι δρούσαν στην κατασκοπία και αντικατασκοπία.

  Προσπαθούσε δε ως συνήθως, να χρησιμοποιεί στους τομείς αυτούς, ανθρώπους που είχαν καλές σχέσεις με τους Έλληνες, ή γνώριζαν και Ελληνικά, για να μπορούν να διεισδύουν αλλά και να μαθαίνουν πιο εύκολα, πράγματα και καταστάσεις.

  Την εποχή εκείνη στην κατασκοπεία της Σύμης, ήταν τοποθετημένος από τους Ιταλούς, ένας Φραγκοσμυρνιός με το όνομα Μαρκέλλος.

  Η δουλειά του Μαρκέλλου, ήταν να φεύγει με καίκι ή με βάρκες στην απέναντι Μικρασιατική ακτή, και να βγάζει φωτογραφίες από τοποθεσίες και μέρη τα οποία παρουσίαζαν στρατιωτικό ενδιαφέρον.

  Μετά από παραμονή 2 – 3 ημερών ξαναγύριζε πίσω.

  Δε γνώριζε όμως, ότι αυτοί που τον μετέφεραν στην απέναντι Μικρασιατική ακτή, ήταν Συμιακοί, που οι περισσότεροι στελέχωναν την αντικατασκοπία των Ελλήνων και των Άγγλων, με έδρα την Απλοθήκα.

  Μετά την επιστροφή του ο Μάρκελλος, έφερνε το φίλμ, το οποίο χρειαζόταν φυσικά εμφάνιση.

  Ο Αντώνης Πάχος σαν φωτογράφος, ήταν ο μόνος που μπορούσε να εμφανίσει το φιλμ, μια και είχε όλα όσα χρειάζονταν γι’ αυτή την εργασία.  Έτσι κάθε φορά του έφερναν το φιλμ για να τυπώσει τις φωτογραφίες.

  Επειδή όμως τότε ίσχυε η συσκότιση και απαγορευόταν ο φωτισμός τις βραδινές ώρες, ο Αντώνης Πάχος για να μπορεί να εμφανίζει τα φιλμ, άναβε μια λάμπα πετρελαίου.

  Συνεννοημένος με την αντικατασκοπία, αφού εμφάνιζε το φιλμ, έβγαζε εις διπλούν τις φωτογραφίες, ώστε να δίνει το ένα αντίγραφο στους Έλληνες.

  Φαίνεται όμως ότι υπήρχαν υπόνοιες από την μεριά των Ιταλών, πως μπορεί ο Αντώνης να υποκλέπτει στοιχεία από τα φιλμ, κι έτσι αποφάσισαν να του στείλουν έναν στρατιώτη για να επιβλέπει τις διαδικασίες εμφάνισης.

  Ο Αντώνης, κατάλαβε ότι δύσκολα θα μπορούσε να βγάλει δεύτερο αντίγραφο από το φιλμ, εκτός κι αν έβρισκε ένα τρόπο να απομακρύνει τον Ιταλό στρατιώτη από μέσα που γινόταν η εμφάνιση,  κι έτσι σκαρφίστηκε το εξής τέχνασμα, για να συνεχίσει το πατριωτικό του έργο.

 Αντί να βάλει καθαρό πετρέλαιο στη λάμπα, έβαλε ακάθαρτο, οπότε άρχισε να βγάζει πολύ καπνό, και ο στρατιώτης να βήχει και να μη μπορεί να αναπνεύσει καλά.

  Ρώτησε λοιπόν ο Ιταλός, τι μπορεί να κάνει για να ανακουφιστεί από αυτή την πνιγηρή ατμόσφαιρα;

  Ο Αντώνης τότε τον προέτρεψε να πάει έξω να πάρει αέρα.

  Εκείνος όμως φοβόταν να βγει έξω, μήπως τον έβλεπε κάποιο μάτι και το έλεγε στο λοχαγό του και είχε συνέπειες.

  Το μυαλό του Αντώνη άρχισε να σκέπτεται γρήγορα, ποια θα ήταν  η καλλίτερη λύση στο πρόβλημα, την οποία δεν άργησε να βρει.

  Πρότεινε λοιπόν στον Ιταλό στρατιώτη να μείνει μεν μέσα στο δωμάτιο, αλλά να πάει στο σημείο που βρισκόταν το παράθυρο και να βγάλει το πρόσωπό του έξω, ώστε να αναπνέει καλλίτερα.

  Έτσι ο Αντώνης Πάχος συνέχισε να βγάζει ένα αντίγραφο παραπάνω των φωτογραφιών, κρύβοντάς τες κάτω από το τραπέζι.

  Όμως, οι Ιταλοί εξακολουθούσαν να έχουν υποψίες για τον Πάχο, με αποτέλεσμα να στείλουν έναν άλλο Ιταλό στρατιώτη στη συντροφιά του Αντώνη, που μαζευόταν τακτικά σε ένα σπίτι και έπαιζαν μουσική και τραγουδούσαν, μήπως τυχόν και τους ξεφύγει κάποια κουβέντα.

  Φρόντισαν μάλιστα ο Ιταλός στρατιώτης να ξέρει και λίγα Ελληνικά, και το σπουδαιότερο, έπαιζε και τέσσερα όργανα, ώστε να εγκλιματιστεί και να δέσει περισσότερο με τη συντροφιά.

  Μέχρι τέλους όμως, δεν κατάφεραν οι Ιταλοί, να εξακριβώσουν το ρόλο του Αντώνη Πάχου.

  Ο πόλεμος τελείωσε, και ο Ιταλός στρατιώτης αποχαιρέτισε κι έφυγε για την πατρίδα του, αφήνοντας στη συντροφιά τη διεύθυνσή του, σε περίπτωση που τύχαινε κάποιος να πάει στην Ιταλία.

  Το έφερε λοιπόν η τύχη, να πάει για δουλειές πολλά χρόνια αργότερα ο Αντώνης Πάχος, και αναζήτησε τον Ιταλό μουσικό της παρέας.

  Πράγματι κατάφερε να τον βρει, κι εκεί ανάμεσα στις συζητήσεις για τα περασμένα, ο Ιταλός του εκμυστηρεύθηκε, ότι τον είχαν βάλει επίτηδες οι Ιταλοί να τους παρακολουθεί, μήπως και ανακάλυπτε κάτι από τη μυστική δράση του Αντώνη, και απλά η μουσική ήταν το πρόσχημα.

Οποία όμως η έκπληξη του Ιταλού, όταν άκουσε από τον Αντώνη να του λέει, τον τρόπο που ενεργούσε για να βγάζει κρυφά αντίγραφα επιπλέον από τα φιλμ που του έφερναν για εμφάνιση.

  Έδωσαν και οι δυό τα χέρια, λέγοντας ο ένας στον άλλο, ότι καθένας ενεργούσε για λογαριασμό της πατρίδας του.                                                                        

Ο Αντώνης Πάχος γεννήθηκε το 1925 στη Σύμη, και ήταν ο παλαιότερος φωτογράφος της Δωδεκανήσου, με το φωτογραφικό του υλικό αμέτρητο και πολύτιμο, να καλύπτει την περίοδο, από την Ιταλική κατοχή, το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, μέχρι σχεδόν τα τελευταία χρόνια του βίου του το 2010.

 Κρητικός Σαράντης 

Πρωτοδημοσιεύτηκε στο Ετήσιο Συμαϊκό περιοδικό ΑΙΓΛΗ που ήταν προσφορά της εφημερίδας Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΣΥΜΗΣ του έτους 2003 αριθμός τεύχους 13.